Kazachen

De gids is een gepensioneerde schoollerares. Wanneer ik internet nodig heb om iets te regelen, gaan we naar de school waar ze heeft lesgegeven. Er klinkt wat geroezemoes onder het klasje als ik het lokaal inloop, maar verder blijft het stil. Op de gang zijn geen leraren en wordt ik uitgebreid aangegaapt. Weer rijden, tussen de bergen, door smalle kloven. Het past maar net. Mijn eerste nacht in een winterger, geïsoleerd en daarom een stuk warmer. Hiken. Wegvluchtende marmotten en hoog op een berg een glimp van een steenbok. Een waterval, het grootste deel van het jaar bevroren. Of is het een ijsmuur, een gedeelte van het jaar ontdooid?

Asfalt onder de wielen, het voelt wat onwennig. De laatste nacht brengen mijn drie Engelse reisgenoten en ik door in een ger in de buitenwijk van de stad. Als we al onze tassen binnen hebben staan, is de omvang van onze bezittingen ongeveer gelijk aan wat er in de ger staat. Er zijn alleen twee jongens thuis, maar de verzorging is prima. ’s Avonds spelen we een kaartspelletje met de jongste, terwijl de tv Mongoolse komedie vertoont. Al enige tijd ben ik lichtelijk ongerust. Geen bedden te bekennen. Een kleed wordt uitgerold, de dekens komen tevoorschijn. Met z’n allen naast elkaar op de grond. Schijnt goed voor je rug te zijn. Vroeg op om de bus te halen, tanden poetsen naast de bus op het station. Op Leiden Centraal zou men gek staan te kijken.

Ik ontkom er niet aan mijn Fin te introduceren. Eerder ontmoetten we elkaar in Rusland. Tatu is de naam. Het proppellervliegtuig brengt ons naar West-Mongolië voor een kennismaking met een ander volk dat in Mongolië leeft. De Kazachen, je verwacht het niet, komen oorspronkelijk uit Kazachstan. Dringen voor de bagage die wordt voorgereden. Het toegestane gewicht is 15 kilo in totaal, bij het inchecken zit mijn toilettas achter in m’n broek voor de zekerheid. Een prachtige oude vrouw heeft een bontjas aan. Ik kan het niet laten vluchtig te voelen of deze echt is.

De chauffeur leidt ons naar zijn busje, hetzelfde type als ik al eerder heb gehad. Deze is echter groen, oud, en starten gaat moeizaam. Ik ben benieuwd of er grote verschillen zijn tussen de Mongolen en de Kazachen. Onze gastheer woont om te beginnen in een huis, al kan dat het winterverblijf zijn. Geen wc/gat te bekennen. In plaats daarvan zoekt men een mooie rots, het liefst enigszins beschut. Ik loop de kamer in. Die zit helemaal vol. Er is familie uit Kazachstan op bezoek en dat wordt onthaald met veel eten en drinken, de tafel staat vol. Men wijst ons plaatsen toe. Thee (altijd met melk) en bestek en prikken maar. Communiceren met de familie, een enkeling spreekt wat Engels. Het vertaalboekje komt goed van pas.

Tussen het eten wordt het hoofdgerecht op tafel gezet, vers schaap. Dit gerecht, keurig gerangschikt op een grote schaal, is een manier iets te vieren. De belangrijkste gast heeft het recht de kop te pellen en iedereen een stuk te geven. Daarna snijdt de man des huizen alles klein, iedereen gebruikt zijn handen. Lever en uitstekende stukken vlees, afgewisseld met stukken vet. Zoute, vette bouillon van de kop en botten. Af en toe een luchtje scheppen om het eten te laten zakken en dan weer verder. De familie vliegt die avond terug en het gastgezin keert terug naar het dagelijkse ritme.

Koeien en yaks worden gemolken, lekker vers in de thee. Hairatkhan ,de man des huizes, stapt op zijn paard en drijft de schapen bijeen. Ik speel toeschouwer en voel me nogal bleek afsteken. De Kazach famlie heeft nog een bijzonderheid. Hairatkhan is een Eagle Hunter. Sommige dingen klinken in het Engels nu eenmaal beter dan in het Nederlands. Deze bijzondere traditie wordt met uitsterven bedreigd, er zijn nog maar zo’n 100 beoefenaars over. De jeugd trekt massaal naar de stad. Het gaat niet alleen om het jagen met de adelaars, maar om de hele manier van leven. In het huis hangen diverse trofeeën, medailles en onderscheidingen, dierenhuiden. Vossen. Een wolf.

Gasten dienen ten allen tijde op de enige bank in de kamer plaats te nemen. Zo gauw ik binnen kom staat men op en word ik er heen gewuifd. Het voelt ongemakkelijk. Maar al doende krijg ik het gevoel dat de familie liever op de grond zit, op een kleed. Zelf gemaakt. De maaltijden bevatten altijd deeg en vlees. Lepels met boter worden in de thee gedoopt en opgeslurpt. Vegetariërs hebben het niet makkelijk in Mongolië. Laat staan lactose intoleranten. Alle indrukken doen mij denken hoe ver ik ben afgeweken van de oorspronkelijke manier van leven. Afgedwaald? Slapen op de grond. Eigenlijk zo gek nog niet. De kachel brandt warm op de gedroogde schapenuitwerpselen. Hout is niet overal beschikbaar. We rijden. Ik kijk om. Onder de heldere blauwe lucht drijft Kairatkhan de schapen de heuvel over, teugels in zijn ene hand, adelaar op de ander.